Volmaan magic

P1370281

Met ‘n vorige volmaan, stap ek met my driepoot en kamera by die agterhekkie uit.  In die veldjie agter die huis is net die regte plek om die volmaan se opkoms vas te vang.

“Wa gaat Doemenie heen? Vra ‘n klomp kleintjies wat in die skemeraand nog in die strate speel.

“Ek gaan lande ploeg.”

“Kan ons saam kom?”

“Kom.” Hulle streep agter my aan. Deur die draad klouter ek en hulle agterna. Vroeër die middag  het ek ‘n mooi kolletjie gaan uitkyk vanwaar ek die maan kan afneem. Ek en Johan het die vorige aand op die kop agter die dorp die maan ingewag en daarom weet ek presies waar hy gaan kop uitsteek. En ook hoe laat.

My driepoot word opgestel en die kindertjies raak opgewonde. “Sy gaan snêppies vat!”

“Da’s hy Doemenie, daar boe” en enetjie wys na ‘n voëltjie bo in die boom. Hulle raak ywerig om voëltjies te soek maar merk op dat ek my kamera op die horison instel.

“Nou wat gaan Doemenie daar snêp?”

“Julle sal nou-nou sien as dit gebeur.” Ek skat daar’s nog ‘n paar minute oor voordat die maan sal opkom.

“Wat gaan gebeur?”

“Wag, julle gaan nou sien. Iets wonderliks gaan daar ver oor die randjie gebeur.”

“Wat Doemenie?”

“Wag en sien.” Hulle lyk skielik onseker. Dis nou al byna donker. Party staan nader aan my en enetjie staan sommer styf teen my, ingeval dit wat gaan gebeur dalk nóú gaan gebeur.

“Julle moet net eers to 100 tel. Dan sal dit gebeur. Kan julle tot by 100 tel?”

“Jaaaa, Doemenie!” en hulle val weg, “eeeen, tweeee, drieeee, vieeeer, …”

Ek tel saam en rek aspris die ‘tieeeeen,… twiiiiiintig, … de-e-e-rtig, …’ lank uit om tyd te wen.

Ek jok nie vir julle nie, op ‘ho-o-o-nderd’ breek die maan se oranje skedel die donker aand se vrugwater  en ‘n gloed stoot die duister terug.

L1120603

“Wat’s dit?! Wat’s dit?!” gil en skreeu dit rondom my. Die enetjie langs my gryp beangs my bene vas.

“Wat dink julle is dit?”

“Dissie son!!”

“Die son kom mos nie in die aand op nie.”

“Dan’s dit die maan” hoor ek die verligting.

“Ma hoe doen Doemenie dan nou vanaand sukke magic?”

P1410364

Oorle Annie Blom se kjênd

“Sy soek iets lekkers. Want haar ma is dood.” Dis die eerste woorde wat ek hoor toe ek die voordeur oopstoot as antwoord op die deurklokkie wat vier, vyf keer gelui word. Vyf kleintjies van verskillende ouderdomme staan teen die gaasdeur. Elkeen het seker ‘n beurt gevat om die klokkie te lui.

“Ag siestog, ek is jammer. Wie was jou ma?”

“Blom. Annie Blom”

“Wanneer is jou ma dood?”

“Gisteraand.”

“Wat het gebeur? Was sy siek?”

“Sy’t gif gedrink toe dooi sy.” Sonder ‘n sweempie emosie of hartseer.

L1200027

Is dit ‘n storie om my sag te maak om iets te bedel? Sy is sekerlik nog nie 6 jaar oud nie. Maar die groter seuntjies val dadelik weg met ‘n storie. ‘n Opgemaakte storie? “Hulle het haar vanoggend gebegrawe.”

Iets rym nie. Dis skaars 11uur. Gisteraand dood en vanoggend gebegrawe en als oor en uit?

“Hoe dan so gou?” wil ek weet.

“Die lykshuis se krag is af” het ‘n groter seuntjie dadelik ‘n antwoord reg. Sjoe, was daar dan so gou ‘n graf gereed? Kon hulle dan so gou al die familie hier kry? Gewoonlik vat dit tot 2 weke om almal kans te gee om die begrafnis by te woon. Ek begin vermoed hierdie storie is uit die duim gesuig.

“Nou hoe is sy begrawe?”

“Met ‘n doek oor haar kop en in ‘n ou rok.” Dis dieselfde slim knaap met die vinnige antwoorde.

“Hulle het haar in die graf laat insak” vertel ‘n ander enetjie.

“Hoe diep was die graf?”

Die ‘weeskindjie’ hou haar een armpie op tot bokant haar kop. Sy moes al by ‘n begrafnis gewees het.

“Het hulle haar nie in ‘n kis gesit nie?”

“Ja, in ‘n houtkis.” Nou hoe sou die knaap kon sien daar is ‘n doek oor haar kop en sy lê in ‘n ou rok as sy gekis was?

“Ek kan nie dink dat dit die waarheid is nie. Maak julle nie hierdie storie op nie? Kan ek gaan verneem of Annie Blom regtig dood is?”

“Gaan,” se wysneusie, “ry met die bakkie.  Laai ons in dat ons Doemenie kan loop wys.” Dit het hulle ook al gehoor – dat ek kinders in die bakkie laai dat hulle my moet gaan wys waar bly die pa of ma wat nie vir hulle sorg nie.  En dan vat hulle my op ver ompaaie vir ‘n lekker pretrit.

Ai, kan ek elke geval gaan ondersoek?

Toe gee ek maar.

Sulke oorspronklikheid moet darem beloon word.

Net na skool die volgende dag is weeskindjie en haar maatjie weer hier vir iets te ete. Die ougat maatjie herken ek van ‘n vorige keer. Dit was ‘n Sondagmiddag en ek het gestaan en klei afbrei. Sy wou weet wat my makeer – hoekom speel ek dan in die modder?

Nadat sy my ‘n lang ruk ernstig gestaan en betrag het, vra sy: “Doemenie, hoe kry Doemenie Doemenie se hare so glad?”

L1200025

Nou is die tweetjies alweer hier. Ek vermoed die ander drie staan net agter die heining, indien iets uitgedeel gaan word.

“Hoe gaan dit vandag met jou ma?” vra ek vir weeskindjie.

“Goed dankie, Doemenie.”

Sy is blykbaar nie meer dood nie …

In Hierdie Lewe Sedert 1914

P1410203

Vandag verjaar Ouma Wat-toe. Oftewel, Tannie Anna Tieties volgens haar ID.  Sy is 103 jaar oud. Vanwyksvlei se oudste inwoner.

As jong dogtertjie verkoop haar ouers haar aan ‘n Visser boervrou van Rietbos vir koffie, suiker, meel , olie en seep. Daar raak sy groot as oppassertjie van bokke. Saans moet sy die kombuis opruim.

Haar sustertjie word op dieselfde manier groot by Awiegoed-hulle op ‘n naburige plaas. Sy onthou een geleentheid wat hulle by mekaar kon kuier toe die plaasmense oor en weer gaan kuier het.

Op Rietbos groei Wat-toe op totdat sy man vat. Jan Tieties kom in haar lewe en maak haar die ma van 3 dogter en 3 seuns. Hulle kinders word groot in die distrik van Carnarvon en Vosburg waar Jan op verskeie plase as veewagter werk. Slegs Uncletjie, oftewel Mietjie Jafta, die dogter wat haar tans versorg, en Handjievol, ‘n ander dogter, leef nog.

L1190955

Uncletjie, oftewel Mietjie Jafta

Handjievol is egter ‘n invalide nadat albei bene en haar regterarm geamputeer is. Die ander broers en suster is almal lankal dood.

Uncletjie en Koelie het ‘n kamertjie in hulle huis waar Ouma Wat-toe woon. Hulle versorg haar al vir baie jare met groot toewyding.

P1410215

Ouma Wat-toe kan nog hoor en sien en beweeg. Dalk kon sy vreeslik dans en sing in haar jare, want sy deel ‘n verjaarsdag met Fred Astair en Bono. Dalk leef sy so lank vanweë haar geloof, want sy deel ‘n verjaarsdag met Karl Barth. Pred 10:27 sê mos: “Wie die Here dien, lewe lank …”  En vir solank as wat Ouma Wat-toe leef, bestaan moedersdag al – ingestel op 9 Mei 1914 deur Woodrow Wilson, die Verenigde State se 28ste president. As julle hierdie naweek êrens ‘n moedersdagviering inwerk, lig ook ‘n glasie op  Ou-moeder Wat-toe.

Soms raak haar gedagtes tussen vraag en antwoord op ‘n adraaipad. Maar sy kan steeds ‘n gesprek voer.

P1420609

Sy kan nog die sagtheid van ‘n paar slaapsokkies waardeer, sien ek toe sy dit teen haar wang aandruk. Dierbaar. (Dankie Helena, dat jy dit gesponsor het).

P1420618

Terwyl ek by haar sit en kuier, steek sy haar verrimpelde handjie uit na Koelie. Koelie Jafta beheer haar pruimtwak. Hy sal self besluit wanneer dit tyd is. En wanneer dit genoeg is.

P1410206

Rina se skool kom sing vir haar en sy blaas die 3 kersies op haar 100-koek dood.

Ouma Wat-toe klap hande vir haar eie prestasie.