Sonder teëspoed kom ons op Vanwyksvlei aan op die hittigste uur van ‘n giftige warm dag. Die plaaslike munisipaliteit beoefen gedwonge beurtwater- die pompe wat water uit die boorgate trek, moes êrens in iemand se onbewaakte waakbeurt lug gesluk het. Dis dor.

Die tafel in die pastorie staan gedek en ons word hartlik ontvang met ‘n middagete. Sleutels word oorhandig. Ons “trek” in. My oshart tamatieplantjies, paprikaplantjies, italiaanse spinasie en slaaisaailinge het die rit oorleef maar soek ernstig na koelte. Waar ek hulle in hierdie dorre grond gaan plant, sal ek maar eers moet sien.

Die yskasgoed en paar stukkies vriesgoed (wat lankal ontdooi het) moet eerste aandag kry. Terwyl ek uitpak, begin Johan voorberei want hy het ‘n begrafnis geërf as intreepreek. Boetie van tannie Bettie word môre begrawe. Die oudste van 6 kinders, downsindroom, het gesterf 61 jaar en 1 dag na sy geboorte. Hy het in sy lewe selfs ’n pofadderpik oorleef. Tannie Bettie het hom aan die lewe gehou met ’n petrollap op die wond tot op Carnavon want Vanwyksvlei se serum het uitgedroog. Boetie se oorskot word vanaf George hierheen gebring, waar hy en tannie Bettie gewoon het, sodat hy langs sy oorlede pa neergelê kan word.

Dis ’n groot pastorie. Groot vertrekke ten volle gemeubeleerd. Ons is hier met net die nodigste persoonlike goed en kos vir ’n maand. Aanvullings sal ons maandeliks op Carnavon gaan doen.

Teen sononder stap ons om die dorpie om ons stram litte weer te herbelyn na die 913km rit. ’n Donkie volg ons nuuskierig. Ons ontmoet vir Jan Witbooi, die plaaslike loodgieter. Die padskraper het ’n waterpyp oopgeskraap op pad skouterrein toe – môre vind ’n skoudans plaas – en Jan doen wat ’n loodgieter moet doen.

Saterdagoggend word ons 5uur wakker van ’n paradeprediker wat almal oproep tot bekering. Hier staan ’n herlewingstent in die township. Die prediker se luidspreker het blykbaar net een volume – maximum. ’n Hammondorrel sinkroniseer met akkoorde die prediker se woorde, sowel as die intensiteit daarvan.

Boetie se begrafnis breek aan met wind wat woed teen ’n spoed van by die 60km/h. Ten minste is die aanvoelbare temperatuur nou baie draagliker. Maar o tog, die stof! ’n Ander begrafnis is neffens ons s’n aan die gang. Sedert 1920 deel die gemeente amptelik die bestaande kerkhof met die kleurlingwoonbuurt – blank oos en kleurling wes van die ingangspaadjie. ’n Skare kleurlinge dans en sing, klap hande en stuur hulle oorledene vrolik die ewigheid in. Johan probeer die formulier lees onder die luide gesing langsaan. ’n Kleurlingvrou kom nuuskierig nader en verneem beleefd by my of sy ook die plegtigheid aan ons kant mag bywoon. Het sy Boetie geken, of doen sy net ’n heimlike vergelyking? Ons doen stroef die geloofsbelydenis en strooi roosblare teen die wind. Antie Gertie trek los met Die Here is my Herder. Baie gepas, want Johan se boodskap was op versoek van die familie uit Psalm 23 omdat Boetie se liggaam gevind is met sy Bybel oop by Psalm 23.

In die kerksaal is ’n spread uitgepak wat nie gelyke in ’n stadsgemeente het nie. Aan olywe en tong, koue soutvleis en melktert, fyn happies en delikaat gesnyde geroosterde kaas-en-tamatie toebroodjies is daar nie gesnoep nie. Waar kry die mense in hierdie afgeleë gehuggie soveel vars slaai? Winkels is hier nie juis nie. Het iemand spesiaal daarvoor Prieska toe gery?

Sondag breek aan. Johan is gereed vir sy toetrede as tydelike leraar. Die klok wat dateer uit 1912, lui die eerste gelui. Lui die tweede gelui. Die kerkraad is uitgedun, want Abel, die hoofouderling en al sy familie wat ook kerkraadslede is, is nie teenwoordig nie – hulle vier tannie Bettie wat vandag 82 word se verjaarsdag op die plaas voordat sy moet terug George toe.’n Diaken verwelkom ons amptelik.

Na afloop van die diens, word weer geëet en gedrink en saam gekuier. Party ouers is reeds vort om kinders so ver as die Paarl weg te bring vir die skool wat môre vir die laaste kwartaal begin. Laerskoolkinders se ouers val eers môre-oggend 4uur in die pad Prieska toe om hulle kinders betyds by die skool af te laai – Vrydag sal hulle weer gaan haal word vir die naweek. So ry hulle vier keer per week hierdie skoolrit van 130km.

Na kerk lui die voordeurklokkie. Drie klonkies, netjies uitgevat, begin al drie gelyk vra vir ’n werkie, soos papiertjies optel of bossies uitspit vir ’n broodjie. Hulle se pa-goed en ma-goed werk êrens op ’n plaas en kom net elke tweede naweek dorp toe. Hulle bly by mense wat volgens hulle nie vir hulle iets te ete gee nie en heeldag gesuip lê. Eldino, Poena en William is drie ‘newe’ – Gr 5, 3 en 1 onderskeidelik. Hulle is hier weg met ’n pakkie koekies – dis al waarop ek my hande kon lê wat eetbaar is – en ’n piesang elk, met die ooreenkoms dat hulle vir my enige ou blik sal bring waarin ek my groente kan uitplant. Ek het lankal gesien dat niks in die dorre, skroeiwarm tuin dit gaan maak nie.

Die dorp is kleiner as Loeriesfontein. Hier is ’n munisipale kantoor, ’n biblioteek, ’n koöperasie, ’n algemene handelshuis (waar mens van pilchards tot olie tot doom tot bicycle tyres tot babadoeke tot lugtyd kan koop), ’n slaghuis, ’n poliesstasie, ’n drankwinkel en les bes, ’n spaza wat deur ’n libanees bedryf word. Hier is ook ’n poskantoor, want ek het ’n posbode op ’n poskantoorfiets sien ry.

En hier is muskiete met dieselenjins! Moenie my vra waar hulle uitbroei nie – seker in die lugversorging se waterstelsel…

Tot volgende keer.

Die eerste dorpsbewoner wat kom kennis maak

Die vrolike begrafnisgangers vanuit die kleurlingwoonbuurt

Eldino, Poena en William